Wykład:

 

W powieści „Leśne morze” Igora Newerlego, osadzonej w Mandżurii w czasie japońskiej okupacji, opisana jest przejmująca scena polowania w tajdze na dzikie jelenie piżmowe, oraz późniejszej sprzedaży ich wyciętych gruczołów piżmowych chińskiemu kupcowi w Charbinie.[1] Osiemdziesiąt lat później piżma makrocykliczne można wytwarzać metodami znacznie mniej brutalnymi, takimi jak synteza chemiczna, w tym katalityczna metateza olefin z zamknięciem pierścienia (RCM).

Jednak w przypadku pierścieni makrocyklicznych (14+ atomów) metoda RCM wymaga tzw. warunków wysokiego rozcieńczenia, co stanowi poważne wyzwanie dla produkcji przemysłowej w dużej skali. Te problemy wynikają głównie z kosztów środowiskowych i ekonomicznych związanych z zakupem, przechowywaniem, transportem, a ostatecznie oddzielaniem i utylizacją dużych objętości rozpuszczalników.
Wykorzystując standardowe katalizatory Mo lub specjalistyczne katalizatory Ru (np. Ru1), opracowaliśmy metodę makrocyklizacji dienów w stężeniach 0,2–1,2 mol/kg.[2-3] W połączeniu z niedawno opracowanym katalizatorem Z-stereoselektywnym (Ru2), pokazaliśmy, że można selektywnie otrzymać nienasycone piżma o konfiguracji Z z wysoką wydajnością i selektywnością.[4] Oprócz piżm, otrzymaliśmy też przykładowe feromony i pochodne związków biologicznie czynnych.
Ponadto, na wykładzie zostaną krótko przedstawione nowe katalizatory do etenolizy olejów oraz do metatezy zatłoczonych olefin.

Prof. Karol Grela związany jest z chemią już od szkoły średniej, jest bowiem absolwentem Technikum Chemicznego, które ukończył w 1990 r. W 1994 r ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej uzyskując tytuł zawodowy magistra inżyniera. Zaledwie cztery lata  później obronił pracę doktorską w Instytucie Chemii Organicznej PAN, wykonaną pod kierunkiem prof. Mieczysława Mąkoszy. W latach 1999-2000 odbył staż podoktorski w Niemczech w Instytucie Maxa Plancka (Max-Planck-Institut für Kohlenforschung w Mülheim), gdzie prowadził badania pod kierunkiem prof. Aloisa Fürstnera. Habilitował się w IChO PAN w 2003,  a 2008 r. uzyskał tytuł naukowy profesora. W 2012 roku związał się z Wydziałem Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, kontynuując równocześnie pracę w IChO PAN. Prowadzi badania w dziedzinie syntezy organicznej i chemii metaloorganicznej, koncentrując się w szczególności na opracowaniu nowych katalizatorów metatezy alkenów i alkinów. W tej dziedzinie osiągnął spektakularne w skali światowej wyniki, opracował bowiem szereg nowych katalizatorów  chronionych patentami, w tym katalizatory sprzedawane przez firmy specjalizujące się w handlu odczynnikami (nitro-Grela catalysts). Opublikował ponad 230 artykułów naukowych, wiele z nich w najbardziej prestiżowych czasopismach chemicznych, takich jak Journal of the American Chemical Society, Angewandte Chemie Int. Ed., Chemical Science i innych. Wypromował ponad 20 doktorów nauk chemicznych.

Prof. Grela jest laureatem z 2014 r. Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej  uważanej za najbardziej prestiżowe wyróżnienie naukowe w Polsce. W 2016 r. otrzymał Medal Kostaneckiego – najwyższe odznaczenie w dziedzinie chemii organicznej przyznawane przez  Polskie Towarzystwo Chemiczne.